موسسه ˝ماه مهر˝ در میان جامعه هنری به عنوان مدرسه‌ای پیشرو شناخته می‌شود. در دهمین سال فعالیت این موسسه، یک دهه فعالیت گذشته و افق‌های پیشروی ˝ماه مهر˝ را با مدیرانش بررسی کردیم.
سرویس تجسمی هنرآنلاین: بیست و هشتم بهمن که گذشت موسسه ماه مهر 10 ساله شد، موسسه‌ای که میان جامعه هنری به مدرسه‌ای پیشرو در آموزش هنر شهرت دارد، توجه توامان به مباحث تئوریک و دایر بودن کارگاه‌های خلق آثار هنری سبب شده 10 هزار هنرجوی ماه مهر در این دهه فرصت آموزشی کم نظیر را تجربه کنند، حضور نخبگان هنر ایران مانند پرویز تناولی، آیدین آغداشلو، عباس کیارستمی، علیرضا سمیع آذر و ... در مقام اساتید کلاس‌های مختلف سبب شده "ماه مهر" از منظر پرورش هنرمند خلاق آگاه به جریان‌های روز هنر دنیا به جایگاهی تثبیت شده دست یابد؛ امروز قریب به 50 عنوان کلاس تئوری و عملی این مجموعه در زمینه‌های نقاشی، طراحی، مجسمه، عکاسی و نیز کلاس‌های زیر بنایی‌تر مانند تاریخ هنر معاصر، بنیان‌های زیبایی شناسی هنر، نقد هنر... در "ماه مهر" دایر است؛ به همین بهانه با سه بانویی که موسس و مدیر موسسه "ماه مهر هستند"؛ الهه جواهری، مژگان والی‌پور و آریا اقبال به گفتگو نشستیم.

نخستین جرقه که سبب شد به عنوان سه گالری‌دار تصمیم گرفتید موسسه آموزشی هنری تاسیس کنید چه بود؟

مژگان والی‌پور: ماه مهر سال 84 متولد شد، اما شاید نخستین جرقه‌های شکل‌گیری به هفت سال پیش بازمی‌گردد، به خاطر دارم شاید سال 1378 خورشیدی بود، نمایشگاهی با عنوان "تجلی احساس" با محوریت زنان هنرمند و آثار هنری‌شان در فرهنگسرای نیاوران برگزار بود، آن روزها هنوز گالری الهه تاسیس نشده بود و من و خانم آریا با ارائة آثاری از سوی گالری‌های والی و آریا در این نمایشگاه شرکت داشتیم. آن زمان آقای سمیع‌آذر به تازگی مدیرکل هنرهای تجسمی شده بود، یکی از اهداف او توسعه فعالیت‎های بین‎المللی در زمینه هنرهای تجسمی بود و درباره این موضوع با اهالی هنر صحبت می‌کرد. آشنایی جامعه هنری با ایشان و هدف‎هایشان چندان زیاد نبود و خود ما نیز هنور ایشان را نمی‌شناختیم. روزی در همان نمایشگاه "تجلی احساس" بود که آقای سمیع آذر حضور در اکسپو بین‌المللی سال 2000 نیویورک را به همه گالری‌ها پیشنهاد داد و ما تصمیم گرفتیم در این رویداد حاضر شویم. این اولین حرکت بخش بین‌الملل موزه هنرهای معاصر تهران بعد از بیست سال سکوت بود. البته این کار، کامل و بی‌عیب نبود اما شاید دلیل نقص‌های احتمالی این بود که هیچکس قبلا این کار را نکرده بود و ما راهنمایی تجربه شده برای حضور در چنین رویدادی را نداشتیم. به هر حال ما در آن اکسپو شرکت کردیم و نتیجه کار نیز برای ما موفقیت‌آمیز بود. در بازگشت به تهران و لمس توسعه‌ای که دنیا در زمینه هنر بدان‌ها دست یافته است، به این موضوع فکر می‎کردیم که چرا اتفاق درخشانی در گالری‌ها نمی‌افتد، رویداد شاخصی نداریم و ... ، عمده این ضعف را در فقدان فرصت‌های مطالعاتی، آموزش‌های منطبق با آموزه‌های جهانی... یافتیم، دیدیم هنرمندان جوان‌مان مجال تحصیل آموزش‌های نوین هنری ندارند، به همین دلیل به انجام یک کار خوب و تاثیرگذار در هنر معاصر فکر کردیم. به همین دلیل به خانم جواهری پیشنهاد همکاری دادیم، قصد داشتیم یک مجموعه تحصصی در زمینه هنر راه‌اندازی کنیم تا کمبودهای موجود در فضای جامعه را برطرف کند. پس از بحث‌های اولیه به دنبال مجوز رفتیم و مدتی هم دنبال یک ساختمان مناسب اطراف موزه هنرهای معاصر گشتیم، می‏‌خواستیم یک فضای فرهنگی جدید ایجاد کنیم که البته امکان‎پذیر نشد. ایده ما خیلی بزرگتر از چیزی که "ماه مهر" امروز هست بود اما روند شرایط اجتماعی، دست ما را محدود کرد. ابتدا می‌خواستیم بخش بین‌الملل را فعال کنیم و با هنرمندان خارجی نیز در برگزاری کلاس‎ها همکاری داشته باشیم اما می دانید که شرایط به شکلی شد که امکان این کار فراهم نشد.
آریا اقبال: برای تکمیل صحبت‌های خانم والی یادآوری کنم زمانی که ما فعالیت خود را شروع کردیم، تازه دور نخست ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد آغاز شده بود. دورنمای روشنی از اوضاع فرهنگ و هنر پیش رو نبود و با توجه به اتفاقاتی که در جامعه رخ داده بود باید بگویم که در شرایط بدی کار موسسه را شروع کردیم.
دانستن اهداف اولیه ماه مهر در دهمین سال تاسیس حتما جالب است.
آریا اقبال: موضوع اصلی ما در "ماه مهر" آموزش بود؛ فعالیت‌های بین‌المللی و پژوهش و پیوند این سه رویکرد نیز سطوح بعدی برنامه کاری ما را تشکیل می‌دادند. در زمینه فعالیت‌های بین‌المللی جنبه نمایشگاه‌ها و ورک‌شاپ‌های متقابل با کشورها را نیز در نظر داشتیم که البته ارزیابی خودمان این است که در آن موفق نبودیم. این عدم موفقیت به این معنی نیست که در این زمینه کار نکردیم بلکه آنچه هدف ما بود شکل نگرفت. شاید فضای کلی حاکم بر کشور از جمله تحریم‌ها، شاید محدودیت‌های مالی... و حتی شاید چون ما خیلی آدم‎های بلند پروازی هستیم سبب شده انتظارمان از ماه مهر در عرصه بین الملل برآورده نشود . با این حال ما در مورد برگزاری دوره‎های آموزش هنر بیش از هر فعالیت دیگری جدیت داشتیم و موفق بودیم.

به طبع نقص‌هایی در زمینه آموزش هنر احساس کردید که تصمیم گرفتید فعالیتی به این شکل و در این ابعاد در زمینه آموزش انجام دهید؟

آریا اقبال: هنگام راه‌اندازی ماه مهر نیازهایی را در فضای هنری و همین‌طور در سیستم آموزش هنر و هنرجویان هنر احساس کردیم که باید به آنها پاسخ داده می‎شد، آموزش اصولی، کاربردی و به روز اولویت اول ما بود که بعدها تاثیرش را در هنرمندان برخواسته از ماه مهر دیدیم، همچنین پژوهش که به دلیل عدم وجود آرشیو در ایران بسیار ضعیف است. متاسفانه در کشور ما کار پژوهشی انجام نمی‎شود، نتایج پژوهش‌های اندک نیز جمع‎آوری نمی‌شوند، ما هیچ‎وقت پایمان را روی پله بعدی نمی‌گذاریم تا بالا برویم، همیشه یا می‌پریم یا از روی مسائل به نرمی عبور می‎کنیم، حتی اگر پژوهشی در کار باشد نیز در نهایت کاری که پنجاه سال پیش انجام شده را تکرار می‎کنیم.
الهه جواهری: آموزش زیرساختی‌ترین مولفه برای توسعه هنر است، سالهاست مراکز آکادمیک ما از دستاوردهای پیشروی هنر معاصر دور ‌مانده‌اند، غیر از این بسیار می‌شنیدیم و هنوز می‌شنویم دانشگاه‌ها نتواسته‌اند هنرمندان به روز و کاربلد به جامعه تحویل دهند، ما می‌خواستیم پیوندی موثر بین تئوری و کار هنری ایجاد کنیم تا هنرجو آنچه در مسائل آکادمیک می‌شنوند را به طور عملی تجربه و اجرا کنند و آن خلا بزرگ هنرمان پر شود.
مژگان والی‌پور: ما در حین انتقال آموزهای نوین هنر، برای اعتلای این مهم، گونه‌ها و متدهای متنوعی از آموز‌ش را هم مدنظر قرار دادیم مانند ورک‌شاپ‌های مشترک آقایان کیارستمی و سمیع آذر با موضوع ویدئو آرت که هم در ایران بدیع بود و هم در استانداردهای بین المللی.

وجه تشخص بارز "ماه مهر" حضور نخبگان هنر کشور به عنوان مدرس است ، این اساتید برجسته را چگونه انتخاب کردید؟

مژگان والی‌پور: در حقیقت وجه شاخصه ماه مهر حضور پررنگ و پرشمار نخبگان و اساتید هنر است؛ پیش‌تر اما این نکته را یادآوری کنم که یکی از دلایلی که روند ماه مهر را از بدو تولد به مسیر دیگرتری برد، تغییر دولت آقای خاتمی به شرایط دوران احمدی نژاد بود. تحولاتی اساسی در بافت سیاسی اجتماعی اقتصادی در مملکت مان رخ داد که بدون تردید روی کار ما هم اثرات مشهودی گذاشت؛ به طور مثال در دولت هشتم مانورهایی مثبت با رویکردهای فرهنگی روی بخش تجسمی داده شد که در دولت‎های نهم و دهم مسکوت ماند، به همین دلیل بخش خصوصی علاقمند به اعتلای هنر که متوجه اهمیت ارزش افزوده اثر هنری شد، در این زمینه فعال‎تر شد. اتفاقا سیاست‌های دولت در زمان آقای احمدی‌نژاد اقتصادی بود نه فرهنگی و این باعث شد بخش خصوصی روی پای خود بایستد و خود را از تسلط دولت در بیاورد. در چنین شرایطی بود که هنرهای تجسمی رشد کرد، و این به طبع تاثیراتی متعدد به موسسه نوظهور ماه مهر گذاشت. البته آن زمان آموزشگاه‌های کوچکی بودند که کلاس آموزشی داشتند ولی ما تصمیم گرفتیم با نظر و دعوت از اساتیدی مثل آقایان آغداشلو، تناولی، سمیع آذر... و بزرگان دیگر که دیگر در دانشگاه‌ها تدریس نمی‌کنند راهی بسیار متفاوت را آغاز کنیم؛ این استادان در کنار جایگاه والای شان در جامعه هنری، با هنر معاصر و هنر روز دنیا ارتباط مستمر ی داشتند و ما می اندیشیدیم این دانش نو باید به نسل امروز منتقل شود. ما می‌خواستیم تلنگری به سیستم آموزش هنر نهادینه شده در کشور بزنیم و از شکاف روزافزون هنر معاصر و مدرن با آموزش های بنیادین جلوگیری کنیم؛ و خوشبختانه همه استادان که فهرست شان بلند بالاست با علم به هدف و انگیزه جدی مان ما را در این راه خطیر یاری کردند؛ موسسه ماه مهر با سرمایه بسیار اندک پا به عرصه وجود گذاشت، ما حتی به دنبال دریافت وام بودیم ولی موفق به دریافت آن نشدیم. تا امروز نیز به لحاظ مالی از هیچ حمایتی استفاده نکرده‎ایم. فقط به لطف و حمایت معنوی و کمک فکری دوستان مان که در زمره اندیشمندان فرهنگ و هنر این سرزمین اند به اینجا رسیدیم. با این حال اکنون که ده سال گذشته است باید دنبال تحولی باشیم و شروعی دوباره را تجربه کنیم. به نظرم در دهه دوم باید جهش بزرگی داشته باشیم.

اوایل که ماه مهر را راه‌اندازی کردید برای تبلیغات و شناساندنش کار خاصی کردید؟

آریا اقبال: معلم‌ها و اساتید ما مهمترین تبلیغ بودند، آنها باقی ماندند و از کیفیتی که ارائه می دادیم کم نکردیم. اما اتفاقا در تبلیغات رسانه ای و محیطی ضعیف بودیم و کاری نکردیم. هنرجویان بسیاری به در این سال‎ها مراجعه کرده‎اند که خودشان مبلغ ما بودند و هستند، از همین رهگذر نکته ای بگویم امیدوارم در دهه هفتادی‎ها و دهه هشتادی‏ها علاقه‏مندان بیشتری ببینیم. زیرا متاسفانه تعداد علاقه‌مند در دهه هفتادی‎ها از دهه شصتی‏ها کمتر است. اکنون تعداد دانشجویان رشته هنرمان زیاد است اما گویا خیلی از این دانشجویان اسم ما را نشنیده‌اند و این نشان می‌دهد که اصلا پیگیری نکرده‌اند. امیدوارم دهه هشتادی‎ها به پژوهش و یادگیری علاقه‌مند باشند، شوق آنها بهترین فرصت برای تبلیغ ماست. متاسفانه باید گفت انگیزه‌ها در جوانان کمتر شده است.
مژگان والی‌پور: بله درست است خود هنرجویان ما برای ما تبلیغ بودند. کلاس تئوری ما با دوازده نفر شروع شد و الان 60 نفر هستند. یک کلاس 60 دوره تکرار شده و هنوز مخاطب زیادی دارد. متاسفانه هنرجویان، هدف‌مند جلو نمی‌روند می‌خواهند با چند کلاس یک شبه مشهور و ثروتمند شوند. بیشتر برای نمره جلو می‌روند. درحالیکه اگر تخصص نداشته باشی نمی‌توانی کار پیدا کنی.
نخستین کلاسی که بدو ت

اسیس موسسه ماه مهر برگزار شد، چه بود و کدام‎یک از استادان آن را برگزار کرد؟

الهه جواهری: اولین کلاس، دوره طراحی علی ندایی بود. آقای ندایی از دوستان خوب ما بودند و از پیشنهاد برگزاری کلاس استقبال کردند و گفتند که تمایل دارند کلاس خود را با شاگردانشان به ماه مهر منتقل کنند. خیلی زود جمعی از برگزیدگان هنر ایران به جمع ما پیوستن که تا امروز حدود پنجاه گونه کلاس تئوریک و کارگاه تخصصی را شامل می شود. آموزش 10 هزار هنرجو در این یک دهه واقعا در آن روزهای اول برای مان قابل تصور نبود.
آریا اقبال: برای اینکه کلاس‌هایمان را برنامه‌ریزی کنیم جلسات طولانی با هنرمندان داشتیم. نیازسنجی، نقشه راه و استراتژی تعیین کردیم، مثلا برای تدوین سرفصل ها و شکل دادن به بخش عکاسی ماه مهر، جلسات فشرده متعدد با آقای دهقان‌پور و دیگر پیشگامان عکاسی برگزار کردیم؛ شاید باورتان نشود استاد دهقان پور آن زمان دیسکشان را عمل کرده بودند و در حالیکه روی تخت دراز‌کشیده بودند در جلسات شرکت داشتند و همین تعهد و علاقه هنرمندان که سراسر این دهه تداوم داشته ما را به ایستادن و ادامه دادن راه امیدوار نگاه داشته است. به نظرم اتفاقا ماندگاری و جایگاه امروزین ماه مهر به تداومی و استمرار کیفیتی است که تا امروز ارائه داده است، ما با جریان‌های مد روز حرکت نکرده‌ایم و به دنبال مباحث پایه‌ای بودیم. ما هر سال فکر می‏کردیم که چه اندازه می‏توانیم ادامه دهیم اما اکنون که 10 سال از تاسیس ماه مهر می‏گذرد به این نتیجه رسیده‎ایم که اگر 10 سال بعد باشیم، باز هم در همین مسیر حرکت خواهیم کرد به هر حال مهم‎ترین نکته درباره ماه مهر تداوم آن است.
یکی از شاخص ترین وجوهات ماه مهر وجود کلاس‌هایی است که یک دهه است دایر می شوند با همان استاتیدی که از آغاز آن را درس می دادند؛ چطور به این تداوم رسیده‎اید؟
آریا اقبال: حاصل هم فکری و همراهی اساتید ارجمند ما و همفکری دوستان و البته تجربه خود ما و شناختی ست که از جامعه هنری داریم است. همه علاقه‌مند بودند این جریان شکل بگیرد و کمتر کسی است که با ما شروع کرده و الان با ما نباشد. مقصود ما فرهنگی و پاسخگویی به نیاز مبرم هنر کشور همانا، آموزش به روز و صحیح است اساتید این امر را باور کرده اند و همراه مان هستند.

بخش آموزشی ماه مهر هم شامل دوره‌های عملی و هم دوره‌های تئوری است. آیا این ترکیب را از اول برنامه ریزی کردید؟

آریا اقبال: از اول به همه چیز فکر کرده بودیم و هر چیزی هم کم بود ایجاد کردیم. کارگاه‌ها را درست کردیم و با متدهای طراحی شده از سوی اساتید همه آنچه یک هنرجو باید در اختیار داشته باشد را تهیه کردیم. از اساس بینش ماه مهر بر مبنای در هم آمیختن دو حوزه اندیشگی و عمل گرایی بود و از همین رو این دو بال را با هم پرورش دادیم.

ماه مهر تا چه اندازه توانسته دانش نظری هنرجویان خود را بالا ببرد؟

آریا اقبال: اصلا فلسفه تمرکزمان بر بخش آموزش به همین دلیل بود. نگاه ما به کلاس‌های تئوری‌مان، زیرساختی و بنیادین است و جایگاهی تعیین کننده در آموزش عملی و تکنیکی هنر دارد. امیدواریم با متدهای ماه مهر اکنون هنرجویان مان بدانند دست قوی در طراحی و نقاشی الزاما متضمن هنرمند خوبی بودن نیست، در واقع تبحر در اجرا در فقدان اندیشه و احاطه به دانش تئوریم، فقط یک تکنسین خوب است. اما اگر بداند که لیوانی که می‌کشد را چرا باید اینگونه بکشد مهم است و ما زمینه‌های خوب فکر کردن را در ماه مهر فراهم می‌کنیم.
مژگان والی‌پور: حتما برای تان جالب است بدانید بخشی از هنرجویان ما هیچ شناختی از هنر ندارند و به صرف علاقه به هنر در کلاس های ماه مهر حضور می‌یابند؛ برخی شان مهندس‌ یا دکتر و حائز تحصیلات عالیه دیگرند و تازه به وادی هنر پای می گذرانند و نگاهشان بعدها هنری می‌شود. هنرجویان ما بعد گذراندن دوره‌ها هرچیزی را هنر می‌بینند. مثلا یک جراح پزشکی می‌گوید من همیشه در اتاق عمل هستم و عاشق این هستم که سه ساعت در هفته به کلاس عکاسی بیایم. این گرایش به هنر یک پدیده فراگیر و جهانی ست که موجش به ایران رسیده است؛ در دنیا هیچ موضوعی به اندازه هنر به انسان آرامش و پرستیژ نمی‌دهد.

زمانی که شما کار روی ماه مهر را شروع کردید چند گالری در تهران وجود داشت؟

الهه جواهری: گالری زیاد بود اما چندان فعال نبودند، هرچند الان هم همینطور است. کما اینکه زمانی که می‌خواستیم برای تاسیس اتحادیه اقدام کنیم نیاز داشتیم تا حداقل سی گالری باشیم اما کسی نبود و کار اتحادیه هم انجام نشد، در واقع همیشه برای انجام یک کار نو و تازه آن همیت و اهتمام لازمه دیده نمی شود، البته اجرایی کردن هر ایده نویی، سخت است و انرژی بسیاری می خواهد. ما همان موقع به شدت احساس می‌کردیم باید برای انتقال دانش روز هنر و به اصطلاح طرحی نو در انداختن باید خودمان پیشقدم شویم، به لطف ارتباطی که بین ما سه تا ایجاد شد این حرکت پدید آمد.
آریا اقبال: ما عضو شورای برگزاری اکسپوی تهران که در سال 1382 برگزار شد بودیم و از همان روزها ایده های متنوعی برای همگرایی گالری ها و شکل دادن رویدادهای جمعی و نو بودیم، مثلا دو سال قبل از تاسیس ماه مهر، تلاش بسیار کردیم تا همه گالری‌ها در بخشی از شهر در یک محدوده جغرافیایی، نزدیک به هم دایر شوند، به تعدادی از دوستان نیز برای این موضوع پیشنهاد کار گروهی دادیم. حدود یازده گالری بودند. حتی حوالی بازار تهران رفتیم و به دنبال یک مکان مناسب برای محلی مانتد راسته گالری ها بسیار جستجو کردیم تا بتوانیم منطقه فرهنگی بسازیم اما اندک اندک همکاران کناره گرفتند و این طرح ها به محاق رفت، ولی ما ماندیم؛ و اصرارمان به کار جمعی هم ماند کمااینکه در ماه مهر، هفت نگاه متولد شد که اکنون نه ساله است و هشت دوره برگزار شده است.

ماه مهر یک بخش نمایشگاهی دارد اما اکنون حضور گالری ماه مهر کمرنگ شده، علت چیست؟

آریا اقبال: فعالیت گالری ماه مهر در ماه‌های اخیر کمرنگ شد زیرا ما احساس کردیم نمایشگاه‌هایی برگزار کرده‌ایم که خارج از مسیر اصلی مان بود، ما معتقدیم که نمایشگاه‎های ماه مهر باید متفاوت با سایر نمایشگاهها باشد و به اصطلاح حرف بیشتری برای گفتن داشته باشد، ببینید، تعداد گالری‌های تهران زیاد است و گالری‌های خوب بسیاری نیز داریم، به علاوه ما نیز سه گالری‌دار هستیم که در فضاهای مخصوص به خودمان نمایشگاه‌هایی با رویکردهای خاص خودمان برگزار می‏کنیم. اگر قرار باشد کاری که در ماه مهر اتفاق می‌افتد شبیه اتفاقات گالری‌های دیگر یا حتی خود ما باشد آن نیاز ذهنی و فضایی که مورد انتظار ماست برآورده نخواهد شد به همین دلیل کار ما بسیار سخت است.،اما با برنامه‌ریزی ها تازه امیدواریم در سال نو طرحی نو در این باب در اندازیم.

تا به حال چند نمایشگاه در ماه مهر برگزار شده است؟

الهه جواهری: در ده سال گذشته حدود صدو پنجاه نمایشگاه خیلی خوب داشتیم. آنها که جنبه پژوهشی داشتند مثل "بینابینیت"، "آرتیست بوک"، "شخصی عمومی" و ... بسیار تاثیرگذار و جریان ساز هم بودند. البته میزبان نمایشگاه‌های انفرادی‌ بسیار خوبی هم بودیم که همچنان از آنها بسیار یاد می شود مانند مجسمه های اساتید تناولی و یحیایی، نقاشی های هادی هزاوه ای و مش صفر... و عکس_اینستالیشن رضاکیانیان و بسیاری دیگر که در این مجال فرصت نام بردن شان نیست.

ایا ماه مهر برنامه اقتصادی هم دارد ؟ مثلا به سوددهی رسیده است؟

آریا اقبال: اگر نگاه اقتصادی نداشته باشیم که موَسسه ای با این هزینه گزاف را نمی‌توانیم اداره کنیم. می دانیم موسسه‌ای که سود ندارد باید دستکم هزینه‌هایش را در بیاورد. ولی اقرار می کنم ما مدیران اقتصادی خوبی نبودیم لذا شرایط اقتصادی مان خیلی خوب نیست و این یک نقص است که باید برطرفش کنیم.
مژگان والی‌پور: آگاهان به این فضا می دانند اگر در موسسه ماه مهر یا هر موسسه فرهنگی دیگری، عشق و علاقه نباشد کار ادامه پیدا نمی‌کند. چون چنین شکلی از کار فرهنگی به هیچ عنوان بازده اقتصادی ندارد، هر چند که الزامی ست باید حداقل هزینه هایش را تامین کند.

آیا برای ده سال دوم به لحاظ اقتصادی شرایط مهیاتری وجود دارد که روی آن حساب کنید؟

آریا اقبال: نه متاسفانه. این واقعیت دارد که هر چه در موسسه در آمد داشته‌ایم را خرج خود ماه مهر کردیم. درست است که موسسه گسترش پیدا کرده اما هزینه هایش را از خودش در نیاورده و درنمی آورد. اساتید هنر که با ماه مهر آمد و شد دارند می دانند ما هرسال یک بخشی از درآمدهای شخصی مان را به ماه مهر تزریق کرده ایم؛ و هیچکاه اجازه ندادیم به استانداردهای آموزشی ماه مهر، کلاس‌ها و آتلیه‌ها کوچک ترین خدشه ای وارد شود.
مژگان والی‌پور: کار فرهنگی اصلا بازده اقتصادی به همراه نمی‌آورد. در همه جای دنیا همین است. ولی جاهای دیگر دنیا اسپانسر و حمایت های بزرگ دارند که ما به کل از آن محروم هستیم . پیشترها چند صباحی چند نمایشگاه گذاشتیم و چند اثر فروش رفت و قدری هزینه ها تامین شد اما اکنون مدتهاست شهریه ها و سرمایه شخصی مان مانایی ماه مهر را ممکن کرده است.یکی از دلایل منحصر به فرد بودن ماه مهر رویکردهای خاص فرهنگی ست ما این مهم را می دانیم لذا برای صرفه اقتصادی هر کاری و هر کلاسی برگزار نمی کنیم؛ جالب است بدانید برخی دوستان می‌گویند سهمتان را می‌خریم، باور نمی‌کنند ماه مهر برای ما آورده مالی ندارد. وقتی می‌خواهی رضایت مخاطب را داشته باشی باید از رضایت خودت بگذری.
الهه جواهری: موقعیت اقتصادی موسسات فرهنگی در ایران بر کسی پوشیده نیست، درست که ماه مهر اکنون برندی با شهرتی در خور توجه است، اعتماد جامعه هنری را دارد و نخبگان هنر، ماه مهر را موفق تر از دانشگاههای هنری ارزیابی می کنند اما همچنان هزینه ها و درآمدش به سختی به موازنه می رسد، امیدواریم با گشایش هایی که در فضای عمومی کشور پدید آمده از این پس اوضاع مالی به سامان تر را شاهد باشیم تا بتوانیم با اتفاقات فرهنگی وزین تر پاسخگوی نیازهای تازه‌تر جامعه هنری باشیم.

در این ده سال گذشته اتفاقات مختلفی افتاده است. مهمترین دستاوردهای ماه مهر به نظر شما چیست؟

مژگان والی‌پور: به نظر من مهم‎ترین نکته مربوط به رضایت مخاطبین و هنرجویان ما است که افراد تحصیلکرده جامعه هنری هستند. این رضایت از موسسه ماه مهر به ما انرژی می‌دهد. می‏توان گفت هر چند که گاه تحت فشار بودیم اما جواب مثبتی از کارهایمان گرفته‎ایم. حاصل کار ما یک نسل هنرمند و پژوهشگر است که امروز مایه مباهات جامعه هنری هستند، نسلی فعال، با انگیزه و اندیشه پرداز که در هنر معاصر ما تاثیرگذارند.
آریا اقبال: به نظر من هم یک نسل از هنرمندان جوان برآمده از ماه مهر هستند که موجبات خرسندی و دلگرمی ماست. امروز اگر بسیاری از نمایشگاه‎های موفق یا جوایزی که در جشنواره‎های داخلی و خارجی را رصد کنیدخواهید هنرمندش در ماه مهر دوره آموزشی گذرانده است؛ ماه مهر متدهایی در آموزش هنر را پیشنهاد داد که ضعفی کهنه در جامعه هنری و آموزشی را برطرف می کرد و همین محصول نوین موجب شد ماه مهر مورد استقبال قرار گیرد. بخش دیگری از کار ما ایجاد انگیزه در هنرجویان است، با حضور معلمان خاص و حتی شکل جذابی برای فضای آموزشی و محیطی دوستانه ای و کافه‌ایی که در موسسه ماه مهر داریم، بچه‌ها جذب فضای ماه مهر شده‎اند و واقعا مثلا وقتی حالشان خوب نیست می‌آیند و حس خوبی از این فضا می گیرند.
الهه جواهری: این ده سال سرشار از خاطرات خوب است از جمله اینکه بسیاری از گروه‌های هنری صاحب نام امروز مثل زرک... از دل کلاس های ماه مهر پدید آمدند تا اینکه به همت آقای هاشمی یک دوره کلاس‌های آموزش هنر و مدیریت هنری برای مدیران فرهنگسراهای تهران گذاشتیم که زمینه ساز تحول در رویدادهای هنری شهری شد، خیلی برنامه های زیرساختی هم داشتیم که بذر آنها پاشیده شده و در آینده ثمر خواهد داد؛ مثلا یک برنامه خواهرخواندگی برای گالری‌ها که فضاهای تازه ای به ذهن آورد و راههای تازه گشود.

چقدر برای شما مهم است که پس از آموزش سرنوشت هنرجویانتان را پیگیری کنید؟

آریا اقبال: خیلی مهم است. ما غیر از حمایت معنوی و عاطفی کاری نمی‌توانیم بکنیم، ولی برایمان مهم است که آنها را به جاهای خوب معرفی کنیم. این رویکرد برایمان اهمیت دارد. کی معلوم می‌شود ما کار را درست انجام دادیم؟ وقتی بچه‌ها از موسسه بیرون می‌روند و آثار خود را عرضه می‌کنند پس آینده آنان برای ما اهمیت بسیار بالایی دارد.
مژگان والی‌پور: هر یک از ما در خارج از ماه مهر فعالیت های متعددی با تمرکز بر هنر داریم. فکر می‌کنم این بخش‌ها در روند کلی ماه مهر تاثیرگذار است. هنرجویان هم با اطلاع از این موضوع، مشورت می خواهند، معرف می خواهند و... ما هم باید حمایت کنیم و در حد توان مان دریغ هم نمی کنیم. به هنرجو می‌گوییم اگر می‌خواهی به موفقیت های فلان هنرمند دست یابی باید صبوری و کار کار کار کنی و حتما نقشه راه داشته باشی؛ به طور مثال من در حراج‌ها حضور مستمر دارم و به طبع درباره چگونگی ورود به آنها بسیار مورد پرسش قرار می گیرم، به هنرمندان جوان که مشتاق یک شبه رسیدن هستند از خطرات حراج می گویم، می‌گویم نخواهید در پله اول در حراج‌ها حضور داشته باشید. چون معتقدم هنرمند باید سلسله مراتب را طی کند. بزرگان هنری ما در مارکت هنری در جوانی موفق نبودند و در سال‌های اخیر موفق شدند. بخش عمده ای از وقت روزانه ما در ماه مهر به چنین گفتگوهایی می گذرد که اتفاقا هنرجوها برای شناخت فضای هنری باید بدانند و مسیر صحیح در پیش گیرند.
نکته جالب این است که سه گالری الهه و آریا و والی کارهای متفاوتی را ارائه می‏‌کنند، و ماه مهر رویکرد چهارم است.
آریا اقبال: خوبی ماه مهر همین است، ماه مهر حاصل تجربه جمعی ماست و با حوزه های شخصی ما تفاوت فراوان دارد.

مهم ترین برنامه هایی که در حال حاضر برای ده سال دوم ماه مهر دارید چیست؟

الهه جواهری: بسیار متنوع است و توضییح شان فرصت جداگانه و مفصلی می طلبد، می خواهیم بخش های نمایشگاهی و پژوهشی ماه مهر را توسعه دهیم، به طور نمونه دو برنامه جدید برای آینده نزدیک داریم نخست بررسی مقالات برتر بچه‌هاست. مورد دیگر پایان‌نامه برتر سال را معرفی خواهیم کرد و جوایزی برای برترین‌ها در نظر داریم.، البته عملی شدن اینگونه برنامه ها تابعی از مولفه های دیگر مثل موقعیت اجتماعی و وضعیت اقتصادی و... است.



حمیده پازوکی